Terugblik op voorspellingen 2009

‘De economie laat zich moeilijker voorspellen dan het weer’ aldus Coen Teulings, directeur van het Centraal Planbureau. ‘Economen zijn notoir slecht in het voorspellen van omslagpunten’ schreef Han de Jong, chief economist bij ABN Amro. ‘Ironisch genoeg blijkt het juist op het moment dat die voorspellingen het meest nodig zijn erg lastig om te voorspellen’ verklaarde Jorgen Elmeskov, hoofdeconoom van de OESO. Het zijn slechts een paar van de uitspraken die topeconomen in 2009 deden om te verklaren waarom zij er met hun voorspellingen de laatste jaren zo naast zaten.

Omslagpunten

Het voorspellen van de grote omslagmomenten is niet alleen moeilijk in de economie maar ook op de beurs. Wanneer het tij op de financiële markten keert, zowel in positieve als negatieve zin, zitten de marktvorsers meestal mis. De afgelopen jaren hebben we dit weer duidelijk gezien. De kredietcrisis en de grote koersdalingen die daaruit volgden (vooral in 2008) heeft vrijwel niemand zien aankomen. Ook het dieptepunt van de aandelenbeurzen in maart 2009 en het daaropvolgende krachtige herstel heeft bijna niemand correct voorspeld. ‘U moet er niet op rekenen dat analistenvoorspellingen uitkomen’ waarschuwde Freddy van Mulligen, hoofd research van Morningstar, een jaar geleden al.

ING Global Fund

Zie ter illustratie hiervan de verwachtingen van de fondsmanager van het ING Global Fund. Begin 2008 schreef de beheerder van het fonds: ‘Er worden geen verdere dalingen verwacht na april 2008’. In de tweede helft van 2008 gingen de aandelenkoersen hard onderuit en het fonds verloor dat jaar 42%. Begin 2009 was de verwachting: ‘Op zijn vroegst kan vanaf de tweede helft van 2009 geleidelijk de weg omhoog worden gevonden’. De weg omhoog werd begin maart ingeslagen en juist in de eerste maanden daarna was het herstel bijzonder krachtig. Het fonds kon aan het einde van het jaar een rendement van 40% bijschrijven.

Andere jaren met grote plussen of minnen laten hetzelfde beeld zien. Voor 2002 werd door ING Global Fund destijds verwacht: ‘een positief aandelenjaar, waarin een stijging van 10-15% zeker tot de mogelijkheden moet behoren’. Het werd een verlies van 35%. En voor 2005 werd ‘een bescheiden opwaarts potentieel’ voorspeld. Het werd een winst van 25%. In de jaren met meer gematigde rendementen (zoals 2003, 2004 en 2006) zaten ze er dichterbij. Vreemd is dat niet. ING Global Fund heeft in de afgelopen tien jaar elk jaar een bescheiden winst voorspeld. Niet één keer werd een verlies op de beurs voorzien. Als je altijd min of meer gematigd optimistisch bent, zal je in jaren waarin het rendement niet ver afwijkt van het lange termijn gemiddelde (zo’n +8%) vanzelf aardig in de buurt komen. Met goed kunnen voorspellen heeft het echter niets te maken.

AEX voorspellingen

Ook de voorspellingen van deskundigen voor de AEX Index laten zien dat zij het zelden goed hebben in jaren dat het geen business as usual is. Eind 2007 stond de AEX Index op 516 punten. Toen voorspelden de grootbanken voor eind 2008 een AEX stand van 505 punten (Rabobank) tot 580 punten (IRIS). ABN Amro, ING en Fortis zaten hier tussen in. De AEX sloot het jaar af op een stand van 246 punten. Een verlies van 52%. In het slechte beursjaar 2008 hebben dus vier van de vijf de richting verkeerd ingeschat en heeft niemand de omvang van het verlies goed voorzien.

En dan 2009. Van de vijf beleggingsexperts die elk jaar in NOVA hun tips voor het komende jaar mogen komen vertellen, gaven vier (ABN Amro, SNS, Van Lanschot en Tostrams) aan dat de AEX het jaar 2009 rond de 300 punten zou afsluiten. Today’s Beheer voorspelde daarentegen een verdere daling van de index richting de 180 punten. De AEX sloot 2009 uiteindelijk af op een stand van 335 punten. Een winst van 36%. Vier van de vijf hadden de richting dus goed, zoals je zou verwachten als je eigenlijk altijd gematigd optimistisch bent. Maar wederom had niemand de omvang van de winst correct ingeschat.

Kristallen bol

Voor 2010 heeft NOVA de voorspelling voor de AEX achterwege gelaten. Dat zal geen toeval zijn. Misschien moet NOVA de volgende keer maar mensen uitnodigen van buiten de financiële wereld. Leken in plaats van ‘deskundigen’. Zoals voormalig Shell-topman Jeroen van der Veer. Een tijdje geleden zei hij: ‘Mijn ervaring bij Shell is: door de kristallen bol kijken, daar schiet je niets mee op’. Dat is tenminste een advies waar beleggers wat aan hebben.