Kosten minder transparant

De afgelopen twintig jaar is de transparantie van beleggingsfondsen geleidelijk toegenomen. Niet vrijwillig maar via wetgeving. Zie bijvoorbeeld de kosten. Waar vroeger alleen de beheervergoeding te achterhalen was, moet nu ook de kostenratio (Total Expense Ratio) worden gepubliceerd. En beleggingsfondsen moeten sinds een aantal jaar ook een zogeheten omloopfactor berekenen en publiceren. Dit geeft inzage in hoeveel er gehandeld wordt binnen een beleggingsfonds en zegt dus iets over de transactiekosten die een fonds maakt. Het afdwingen van meer transparantie is een positieve ontwikkeling. De voordelen zijn evident.

Des te opmerkelijker is het dan ook dat nieuwe wetgeving de klok weer terugdraait. Op 1 juli aanstaande verdwijnt met de invoering van nieuwe Europese wetgeving, bekend als Ucits IV, de verplichting voor beleggingsfondsen (met een Europees paspoort) om een omloopfactor te publiceren. Een verkeerde en onbegrijpelijke stap terug in de tijd.

Omloopfactor belangrijk

De totale kosten van beleggingsfondsen zijn niet te achterhalen. De beheervergoeding komt u wel achter. De zogeheten kostenratio (optelsom van beheervergoeding en allerlei operationele kosten) ook wel. Maar de transactiekosten die een fonds maakt met het kopen en verkopen van effecten blijven een goed bewaard geheim. Beleggingsfondsen hoeven hun transactiekosten namelijk niet te publiceren.

De fondsbelegger heeft echter één houvast: de zogeheten omloopfactor. Beleggingsfondsen moeten een omloopfactor berekenen die een indicatie geeft van hoeveel er binnen het fonds gehandeld wordt. Wat weer een goed beeld geeft van of het fonds hoge of lage transactiekosten heeft. Immers, hoe meer er gehandeld wordt, hoe hoger de transactiekosten.

Voor beleggers in beleggingsfondsen is inzage in de omloopfactor van groot belang. De omloopfactor is immers de enige manier om enig idee te krijgen van de hoogte van de transactiekosten. En transactiekosten zijn een grote kostenpost. Uit onderzoek weten we dat ze voor aandelenfondsen veelal tussen de 0,5% en 1% per jaar bedragen. Bovendien zijn transactiekosten een belangrijke indicator van toekomstig rendement. Recente cijfers uit Engeland laten zien dat de fondsen met de laagste omzet (en dus transactiekosten) bijna vier keer zo goed presteren als de fondsen met de hoogste omzet.

Snel terugdraaien

De manier waarop de omloopfactor wordt berekend is voor verbetering vatbaar. Het zou goed zijn als de AFM daar nog eens grondig naar kijkt. Maar ook een gebrekkige berekening van de handelsactiviteiten van een beleggingsfonds is beter dan niets. De opheffing van de verplichting om de omloopfactor te publiceren is dan ook een grote tegenslag in het streven naar transparantie. En een onbegrijpelijke.

Bij beleggingsfondsen is transparantie absoluut noodzakelijk. Anders kunnen beleggers fondsen niet beoordelen en vergelijken. En kan de beleggingsfondsenmarkt niet behoorlijk functioneren. Het gebrek aan transparantie is één van de redenen waarom fondsbeleggers, zowel professioneel als particulier, nog steeds niet in staat zijn beleggingsfondsen op hun waarde te schatten.

In de buitenlandse media is dit probleem inmiddels gesignaleerd en wordt er aandacht voor gevraagd. In Nederland is het tot nu toe doodstil. Tijd voor de AFM om wat van zich te laten horen. En om met het ministerie van Financiën snel te gaan werken aan maatregelen om deze blunder te herstellen.