Speculeringsfonds

Wat is het verschil tussen beleggen en speculeren? Het is een eeuwenoude vraag die niet zomaar te beantwoorden is. Het verschil wordt meestal gekenmerkt aan de hand van twee factoren: risico en tijd. Beleggen heeft een minder risicovol karakter en is gericht op de lange termijn. Een belegger wil op lange termijn een redelijk rendement op zijn vermogen behalen zonder teveel (d.w.z. meer dan nodig) risico te nemen. Op basis van een grondige analyse of een doordacht plan koopt hij effecten met de bedoeling ze voor een langere periode aan te houden. Hij handelt weinig.

Bij speculeren wordt daarentegen bewust (heel) veel risico genomen en ligt de focus op de korte termijn. Een speculant is erop uit om snel een flinke klapper te maken. Daartoe voert hij bewust risicovolle transacties uit, in de wetenschap dat hij een flinke winst kan maken maar dat het ook verkeerd kan uitpakken en hij dan een groot verlies moet incasseren. Speculeren zit dicht tegen gokken aan. In de praktijk is het vaak nauwelijks van gokken te onderscheiden.

Griekse schuldencrisis

Een goed voorbeeld van het verschil tussen beleggen en speculeren zagen we vorige week toen de storm rond de Griekse schuldencrisis weer opstak. Eerst was er geheim overleg in Luxemburg tussen enkele EU-ministers dat uitlekte. Vervolgens riep minister van Financiën De Jager de financiële woordvoerders van de Tweede Kamer terug van reces voor een vertrouwelijk spoedoverleg. Het was duidelijk dat er iets aan de hand was, maar niemand wist precies wat. Helder was wel dat de penibele situatie van Griekenland nog verder aan het verslechteren was.

Ondanks deze ontwikkelingen is de rente op zowel kortlopende als langlopende Griekse staatsobligaties die dagen gedaald. Handelaren waar ze dus aan het opkopen. Kennelijk rekenden zij erop dat Griekenland wel weer uit de brand zou worden geholpen met een nieuw reddingspakket. Het is natuurlijk mogelijk dat dit gaat gebeuren. Het is echter even goed mogelijk dat dit niet gebeurt. Dat de hulp aan Griekenland een keer ophoudt en men aanstuurt op een vorm van herstructurering van de schulden. In welk geval beleggers een fors verlies te incasseren krijgen. Wellicht wel 50 procent of zelfs meer. Het punt is dat het volstrekt onduidelijk is welke kant het op zal gaan. Het hangt van een heleboel factoren af, waarvan niemand de uitkomst met enige mate van zekerheid kan voorspellen.

Geld stoppen in iets waarvan je op het moment dat je het aanschaft weet dat de kans op verlies groot is (bijna even groot of zelfs groter dan de kans op winst) en weet dat als het misgaat het potentiële verlies naar alle waarschijnlijkheid ook (heel) groot zal zijn, heeft niets met beleggen te maken. Je bent dan niet bezig met lange termijn vermogensopbouw. Je bent aan het speculeren.

Speculeringsfonds

Of ook beleggingsfondsen vorige week Griekse staatsobligaties hebben gekocht weten we (nog) niet. We weten wel dat ze dit in het verleden wel hebben gedaan. Vlak voor de ondergang van de Amerikaanse bank Lehman Brothers in 2008 zijn beleggingsfondsen waaronder Rorento, het vlaggenschip obligatiefonds van Robeco, in obligaties van de bank gestapt. Een gok op herstel die verkeerde uitpakte. En in januari 2010, nadat de Griekse staatsobligaties hun eerste klap te verduren kregen, meldde Robeco dat het Griekse staatsleningen had bijgekocht. In de hoop dat de markt te ver was doorgeschoten en het wel weer goed zou komen. Een paar maanden later gingen de koersen van Griekse staatsobligaties nog veel harder onderuit. Niet voor niets zij Mark Twain ooit: ‘There are two times in a man’s life when he should not speculate: when he can’t afford it, and when he can’.

Ongetwijfeld zal een gok van Robeco (en anderen) ook wel eens goed uitpakken. De vraag is echter of fonds- en vermogensbeheerders dit soort risicovolle beleggingen met een grote kans op het maken van een groot verlies, moeten aangaan. Is dit een verantwoorde manier van omgaan met andermans geld? Het lijkt me niet. Ik denk dat de meeste fondsbeleggers willen dat hun de beheerder van hun fonds belegt en niet speculeert. Fondsen die zich deze vrijheid toch willen permitteren zouden dit in ieder geval aan hun beleggers duidelijk moeten maken. Noem het bijvoorbeeld geen beleggingsfonds maar een speculeringsfonds.