Old normal

Al enige jaren wordt de term new normal gebruikt als omschrijving van de economische situatie waarin we sinds de kredietcrisis beland zijn – lage groei, veel overheidsingrijpen, weinig dynamiek. In zo’n economisch klimaat mogen we verwachten dat risicovolle beleggingen minder opleveren. Na alles wat er de afgelopen jaren in de financiële sector is gebeurd hadden we ook mogen verwachten dat financiële instellingen hun klanten beter zouden gaan behandelen. Maar daar blijkt weinig van. Een paar recente berichten maken dit duidelijk.

Beleggingsfondsen

Afgelopen week publiceerde Efama, de Europese branchevereniging van vermogensbeheerders, een onderzoek naar de kosten van Europese beleggingsfondsen. Aandelenfondsen hebben een kostenratio (Total Expense Ratio) van gemiddeld 1,75% per jaar. Obligatiefondsen komen op 1,2% per jaar. Verder stelt Efama het volgende vast. 1. De beheervergoeding die beleggingsfondsen in rekening brengen wordt voor een deel gebruikt om provisie te betalen aan verkopers van het fonds. De belegger weet echter niet welk deel van de vergoeding voor beheer is en welk deel verkoopprovisie is. 2. De kostenratio’s liggen in Europa een stuk hoger dan in de Verenigde Staten. In belangrijke mate omdat in Europa de verkoopprovisie binnen de fondsen in rekening wordt gebracht terwijl dat in de VS veelal niet het geval is. 3. In Europa zijn de kostenratio’s de afgelopen tien jaar alleen maar gestegen terwijl ze in de VS zijn gedaald.

Europese beleggingsfondsen zijn dus duur en ondoorzichtig. En dan heeft Efama het alleen nog over de kostenratio. De transactiekosten die beleggingsfondsen maken, die niet in de kostenratio worden meegenomen, laat Efama buiten beschouwing. Deze grote en intransparante kostenpost blijft voor beleggers een groot zwart gat. Kortom, bij beleggingsfondsen is de positie van de klant er de afgelopen jaren niet beter op geworden.

Welgestelde beleggers in fondsen

Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt dat in Nederland welgestelde beleggers (die meer dan 100.000 euro te beleggen hebben) veel meer in beleggingsfondsen beleggen dan elders in de wereld. Bijna driekwart tegenover tien tot twintig procent in andere Europese landen. Hier zien we het resultaat van een ontwikkeling die Nederlandse banken en vermogensbeheerders al jaren geleden met succes hebben ingezet: klanten zoveel mogelijk in beleggingsfondsen stoppen. Waarom? Omdat banken en vermogensbeheerders daar via de kickback (verkoopprovisie) goed aan verdienen. En er relatief weinig voor hoeven te doen. Ideaal voor de bank. Maar niet voor de klant. Die betaalt hoge kosten voor producten waarvan de meeste geen toegevoegde waarde hebben. Ook hier is niets te merken van het belang van de klant voorop stellen.

Hedgefondsen

Recent onderzoek van Bank of America laat zien dat in het derde kwartaal van 2011, toen de beurzen flink onderuit gingen, ook hedgefondsen forse verliezen hebben gemaakt. Gemiddeld 5 procent - dat is meer dan 20 procent op jaarbasis. De vorige keer dat de beurzen hard onderuit gingen – tijdens de kredietcrisis in 2008 – doken de hedgefondsen ook diep in het rood. Het bevestigt de conclusie uit een Engels onderzoek van eind vorig jaar dat absolute return fondsen hun eigen doelstelling om in zowel goede als slechte markten een positief rendement te behalen veelal niet waarmaken. Net als ‘gewone’ beleggingsfondsen die hun belofte om de index te verslaan veelal niet waarmaken, doen ook veel hedgefondsen niet wat zij beloven.

Ook in een ander opzicht blijken hedgefondsen niet echt anders dan gewone beleggingsfondsen. We weten dat beleggingsfondsen die een tijdje succes hebben er meestal niet in slagen dat op lange termijn vol te houden. Bij hedgefondsen lijkt het niet anders te zijn. Het meest recente voorbeeld is John Paulson, een van de bekendste hedgefonds managers ter wereld. Hij verdiende tijdens de kredietcrisis miljarden maar staat met zijn vlaggenschipfonds dit jaar op een verlies van bijna 30 procent. Veel slechter dan de meeste hedgefondsen. Veel slechter zelfs dan de meeste gewone (long-only) beleggingsfondsen die niet de mogelijkheid hebben om te ‘profiteren’ van dalende beurzen. Dat resultaten uit het verleden geen garantie bieden voor de toekomst, is in dit nieuwe tijdperk dus ook niet veranderd.

Old normal

Het new normal geldt misschien wel voor de economie. Wat de financiële markten betreft zou old normal een betere beschrijving van de realiteit zijn. Koersen schieten soms omhoog en soms omlaag en de meeste professionele beleggers zijn niet in staat deze schommelingen te voorspellen. Maar ze blijven er goed van leven. De beroemde waarschuwing van Sir John Templeton blijft van kracht: The four most dangerous words in finance are 'This time is different’.