OBAM overgewaardeerd

Vraag een willekeurige belegger om een Nederlands beleggingsfonds te noemen dat goed presteert en de kans is groot dat de naam OBAM valt. Het beeld leeft dat dit fonds als één van de weinigen de index verslaat. En dik ook. De vraag is of dit terecht is. Wanneer de prestaties van OBAM worden vergeleken met een benchmark die correct weerspiegelt waarin het fonds belegt, dan vallen de beleggingsresultaten van OBAM behoorlijk tegen.

Prestatie OBAM

Hoe presteert OBAM? Volgens Morningstar (leverancier van onafhankelijk beleggingsonderzoek) was het gemiddeld jaarlijks rendement van OBAM en de MSCI World Index, de index waarmee OBAM zich vergelijkt, per eind november 2009 als volgt:

Uit deze cijfers lijkt OBAM het over de afgelopen drie jaar niet best te hebben gedaan maar over de afgelopen vijf en tien jaar toch heel aardig. Op deze conclusie valt echter het nodige af te dingen. Omdat het rendement van OBAM hier wordt vergeleken met een index die niet representatief is voor de markten waarin OBAM mag beleggen en in de praktijk ook daadwerkelijk belegt.

Appels en peren

OBAM belegt naar eigen zeggen ongeveer 60 procent van de portefeuille voor de lange termijn, vooral in aandelen van grote ondernemingen en 40 procent voor de kortere termijn, vooral in aandelen van kleine en middelgrote ondernemingen. Bovendien belegt OBAM ook in aandelen uit opkomende landen. Volgens het meest recente fact sheet voor bijna 30 procent. De door OBAM gebruikte MSCI World Index bestaat daarentegen alleen uit aandelen van grote ondernemingen uit ontwikkelde landen. Er zitten geen aandelen in van kleine bedrijven en ook geen aandelen van bedrijven uit opkomende landen. Kortom, OBAM vergelijken met de MSCI World Index is appels met peren vergelijken. Een fonds vergelijken met een benchmark die niet weerspiegelt waarin het fonds mag beleggen heeft weinig zin. Het leidt in het gunstigste geval tot irrelevante conclusies. In het geval van OBAM leidt het zelfs tot foute conclusies.

Appels en appels

Hoe moet het dan wel? Om een correct beeld te krijgen van de prestaties van een beleggingsfonds moet je het beleggingsresultaat vergelijken met een voor het fonds relevante benchmark. Het cruciale woord hier is ‘relevant’. Een benchmark is relevant als het een accurate afspiegeling is van het beleggingsbeleid van het fonds. Dit houdt onder andere in dat in de benchmark alle beleggingscategorieën en -subcategorieën waarin het fonds mag beleggen moeten zijn opgenomen. De benchmark dient een nauwkeurige weergave van het zogeheten beleggingsuniversum te zijn. Mag een aandelenfonds in opkomende landen beleggen, dan horen aandelen van opkomende landen in de benchmark te zitten. Mag een aandelenfonds in kleine ondernemingen beleggen, dan horen kleine ondernemingen in de benchmark te zitten. Het betekent ook dat als een beleggingsfonds een bepaalde beleggingsstijl hanteert (bijvoorbeeld waarde of groei), dit in de benchmark tot uitdrukking dient te komen. Niet meer dan logisch eigenlijk.

Als een beleggingsfonds er vervolgens voor kiest om uit tactische overwegingen (de korte termijn visie) veel meer, veel minder of zelfs helemaal niet te beleggen in één of meer van de categorieën die tot het beleggingsuniversum behoren, is dat natuurlijk prima. Dat is het spel dat ze spelen. Als ze de categorieën maar wel in de benchmark hebben opgenomen.

Schijn bedriegt

Een relevante benchmark gebruiken is van groot belang. Voor het risico: om beleggers goed te informeren over het risico dat ze nemen. En voor het rendement: om een correct beeld te krijgen van hoe het fonds presteert. Een niet-relevante benchmark zet beleggers op het verkeerde been. De kans is groot dat ze dan meer risico nemen dan ze beseffen en een fondsbeheerder verkeerd beoordelen.

Helaas hanteren nogal wat beleggingsfondsen een niet-relevante benchmark. Vermoedelijk omdat het een eenvoudige manier is om de eigen prestaties beter te doen lijken dan ze zijn. Door te beleggen in risicovollere aandelen die op termijn vaak meer opleveren (zoals aandelen van kleine bedrijven en aandelen uit opkomende landen) en ze niet in de benchmark op te nemen, lijkt het al snel alsof je het als fondsbeheerder goed doet. Maar dat is schijn. Helaas zijn er maar weinig beleggers die hier doorheen prikken.

Relevante benchmark OBAM

Terug naar OBAM. Het is duidelijk dat OBAM een niet-relevante benchmark hanteert. Het is jammer dat één van de toonaangevende beleggingsfondsen in Nederland hier niet het goede voorbeeld geeft. Wat de relevante benchmark voor OBAM precies zou moeten zijn is voor buitenstaanders moeilijk vast te stellen. Duidelijk is dat het fonds in kleine ondernemingen en opkomende landen (alleen Aziatische?) belegt. Maar hoe zwaar deze twee categorieën in de benchmark voor dit fonds precies zouden moeten wegen is uit de omschrijving van het beleggingsbeleid in het prospectus niet op te maken.

Een stap in de goede richting is echter snel genomen. Bijvoorbeeld door een benchmark op te stellen op basis van de MSCI World en MSCI Emerging Markets ‘IMI’ index waarin grote, middelgrote en kleine ondernemingen zijn opgenomen. In deze IMI indexen hebben middelgrote en kleine ondernemingen een gewicht van ieder 15%, waarschijnlijk iets minder dan OBAM maar het komt in de buurt. Je zou ook een benchmark kunnen opstellen op basis van de individuele MSCI indexen voor large caps, mid caps en small caps, voor ontwikkelde en opkomende landen. Ga je er in beide gevallen vanuit dat gemiddeld 20 procent van het vermogen in opkomende landen wordt belegd dan ziet het rendement van OBAM in vergelijking met deze twee benchmarks die het werkelijke beleggingsbeleid beter benaderen als volgt uit:

Wanneer we het rendement van OBAM over de afgelopen drie, vijf en tien jaar vergelijken met een benchmark die nog niet helemaal nauwkeurig maar in ieder geval beter dan de MSCI World Index weerspiegelt waarin het fonds belegt, dan zien de prestaties van OBAM er toch anders uit. Waarmee meteen is aangetoond hoe belangrijk het is om een relevante benchmark te hanteren. Hoog tijd dus om de regels over het gebruik van benchmarks aan te scherpen. Want OBAM is maar één voorbeeld. Het gebruik van niet-representatieve benchmarks is wijdverbreid.