Intuïtief beslissen

In een experiment werd een groep mensen gevraagd de volgende som uit te rekenen: 1 x 2 x 3 x 4 x 5 x 6 x 7 x 8. Dit uit het hoofd uitrekenen vonden de deelnemers moeilijk. Dus probeerden ze het antwoord te schatten. Het gemiddelde van de schattingen was 512. Een andere groep mensen werd dezelfde som voorgelegd maar in de tegenovergestelde volgorde: 8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1. Omdat deze som met 8 begint in plaats van met 1 waren de verwachtingen hoger. De gemiddelde schatting was 2.250. Dit experiment laat zien dat de manier waarop je een vraag voorlegt invloed heeft op het antwoord. Het laat ook zien dat je er op basis van intuïtie goed naast kunt zitten. Het correcte antwoord was: 40.320.

Intuïtief beslissen

Mensen zijn niet rationeel. We gaan vaak op onze intuïtie af. Veel vaker dan we denken. Beleggers zijn mensen en doen dit dus ook. Een voorbeeld hiervan is dat we beleggingen kiezen op basis van in het verleden behaalde rendementen. Iets in ons zegt ons dat als een belegging in het verleden goed heeft gepresteerd, het in de toekomst waarschijnlijk ook wel zo zal zijn. De ervaring leert echter dat dit meestal niet het geval is. We weten dat beleggingen die een tijd goed presteren hun goede resultaten zelden vol kunnen houden. Er volgt meestal een periode van slechter dan gemiddelde rendementen. In het verleden behaalde rendementen zeggen niets over de toekomst.

Achteruit kijken

Particuliere beleggers maken deze fout bijvoorbeeld bij de keuze voor beleggingsfondsen. Bij de beslissing welke beleggingsfondsen in te beleggen is het belangrijkste criterium het rendement over de afgelopen 3 of 5 jaar. De fondsen die de afgelopen jaren goed hebben gepresteerd zijn echter zelden de fondsen die de komende jaren goed zullen presteren. Hierdoor stappen beleggers in fondsen die hun goede prestaties al achter de rug hebben in plaats van dat ze wellicht nog komen moeten. Dit leidt tot teleurstelling. Op een gegeven moment stappen ze er weer uit. Dan wordt een ander fonds aangeschaft. En is de kans groot dat dit weer gebeurt door naar recente winnaars te kijken.

Pensioenfonds maakt dezelfde fout

Naar historische rendementen kijken als indicator voor de toekomst, doen niet alleen particuliere beleggers. Ook pensioenfondsen gaan hiermee de mist in. Ook zij selecteren externe beheerders op basis van goede recente prestaties en wijzen beheerders die een slechte fase doormaken de deur. Charles Ellis, een invloedrijk adviseur van pensioenfondsen en vermogensbeheerders en auteur van vele beleggingsboeken, laat zien dat beide beslissingen in de regel verkeerd uitpakken. De ‘slechte’ beheerders die ontslagen worden presteren daarna meestal beter dan de ‘goede’ beheerders waarnaar wordt overgestapt. Volgens Ellis is dit een van de redenen waarom een recent onderzoek naar de prestaties van vierduizend pensioenfonds liet zien dat slechts 0,1% van hen duidelijk bovengemiddelde rendementen behaalt. Nog minder dan je op basis van willekeur zou verwachten.