Indexbeleggen de norm

Indexbeleggen hoort de norm te zijn. De keuze voor actief beleggen moet je goed kunnen onderbouwen. De bewijslast ligt dus bij actief beleggen. Dat is wat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de Commissie Frijns, die het risicobeheer en beleggingsbeleid van pensioenfondsen onderzocht, lijken te zeggen.

AFM

In de vorige maand gepubliceerde leidraad ‘Zorgvuldig advies bij vermogensopbouw’ (pagina 25 en 26) spreekt de AFM zich voor het eerst duidelijk uit over actief versus passief beleggen. De toezichthouder stelt onder andere dat de keuze tussen actief en passief beleggen een belangrijke is en dat de prestaties van actieve beleggingsfondsen in verreweg de meeste gevallen achterblijven bij passieve indexfondsen. Vanwege de slechte prestaties van actief beheerde beleggingsfondsen vindt de AFM dat ‘het standaard aanbieden en adviseren van actief gemanagede fondsen niet in het belang van de klant lijkt te zijn’. Desondanks worden in de Nederlandse markt ‘vrijwel alleen maar actief gemanagede fondsen actief aangeboden en geadviseerd’. Maar het meest opmerkelijke is toch wel het volgende:

‘Een advies om (voor een deel van de portefeuille) in een actief gemanaged fonds te stappen, moet zorgvuldig worden gemotiveerd. Een motivering als ‘de onderzoeksafdeling heeft de beste actieve fondsmanagers zorgvuldig geselecteerd’ is onvoldoende, omdat het immers blijkt dat in slechts weinig gevallen de actief gemanagede fondsen het beter doen.’

De AFM zegt hier iets heel wezenlijks. Door te stellen dat een adviseur de keuze voor een actief beheerd fonds moet motiveren, zegt de AFM impliciet dat passief beheerde indexfondsen de norm zouden moeten zijn. Dat is natuurlijk ook zo. De eenvoudige, goedkope optie zou in principe altijd de norm moeten zijn. We zouden alleen voor de complexe en dure optie moeten kiezen als we goede redenen hebben om te denken dat het iets extra’s biedt waar we ook echt behoefte aan hebben.

Dit geldt niet alleen bij beleggen maar bij alle keuzes die we als consument maken. Koop je een nieuwe computer dan kies je in beginsel ook voor het standaardmodel en betaal je alleen meer voor een snellere PC met meer geheugen en een groter scherm als je dat ook nodig hebt. Koop je een treinkaartje (aan het loket) dan krijg je zonder het te vragen een kaartje voor de tweede klas. Een duurder eerste klas kaartje krijg je alleen als je er nadrukkelijk om vraagt. Dat de eenvoudige en goedkope optie de default optie is, is dus eigenlijk heel gewoon. Maar niet in de financiële wereld.

Commissie Frijns

Naar aanleiding van de kredietcrisis heeft minister Donner een commissie ingesteld om het risicobeheer en beleggingsbeleid van pensioenfondsen te onderzoeken. Een paar dagen geleden kwam deze Commissie Frijns met haar rapport. Onder de kop Actief versus passief beleggen (pagina 39) staat: ‘In de afgelopen tien jaar het grootste deel van Europese beleggingsfondsen die actief hebben belegd in aandelen het slechter hebben gedaan dan de index. Op het gebied van vastrentende waarden is het beeld nog onthutsender. Europese en Amerikaanse obligatiefondsen die actief beleggen presteren voor het overgrote deel (96%) minder goed dan de index’. De commissie vindt het opvallend dat pensioenfondsen nog altijd even veel actief beleggen als vroeger ondanks dat ‘de resultaten van actief portefeuillebeheer al decennia lang tegen blijken te vallen en …’

‘… er geen degelijk wetenschappelijk bewijs bestaat dat actief management lonend is.’

De commissie gaat niet zo ver om te concluderen dat pensioenfondsen alleen nog maar passief moeten beleggen maar zegt wel dat zij ‘beter moeten onderbouwen waarom de gekozen vorm van actief beleid lonend is.’ Dezelfde redenering als de AFM dus.

Omkering bewijslast

De AFM en de commissie Frijns zeggen in feite dat bij de keuze tussen actief en passief beleggen, indexbeleggen de standaard zou moeten zijn en het aan actieve beleggers is om aan te tonen dat actief beleggen loont. Nu is het, zeker bij particuliere beleggers, precies andersom. De AFM en de commissie Frijns pleiten dus voor een omkering van de bewijslast. In de VS is het al zover. In Nederland nog lang niet.