Eindelijk stijgt de rente

Het zal u niet ontgaan zijn dat de inflatie, en als gevolg daarvan de rente, dit jaar sterk zijn gestegen. In de VS, Duitsland en Nederland staat de lange rente (het effectief rendement op de meest recente tienjarige staatslening) zo’n 1,5% hoger dan eind vorig jaar. In Nederland gaat het om een stijging van -0,25% op 17 december 2021 naar 1,24% afgelopen vrijdag 13 mei. Hoe reageren aandelen en obligaties hierop?

Obligaties
Voor obligaties geldt dat de koers van een obligatie tegenovergesteld aan de rente beweegt. Een hogere rente betekent dus lagere obligatiekoersen. Maar niet alle obligaties dalen even hard. De koersen van kortlopende obligaties gaan minder hard onderuit dan die van langlopende obligaties. De Bloomberg Global Aggregate Bond Index, een breed gespreide index van kredietwaardige staats- en bedrijfsobligaties wereldwijd, staat dit jaar op een verlies van 9,1%. De kortlopende variant van deze index staat daarentegen slecht 4,3% in de min.

Een hogere rente betekent op korte termijn dus verlies op obligaties. Al zal dat, zoals gezegd, bij kortlopende obligaties, waar het Meesman Obligatiefonds Wereldwijd in belegt, minder zijn dan bij langlopende obligaties. Op lange termijn is een hogere rente juist gunstig voor obligatiebeleggers. Omdat het betekent dat obligaties in de toekomst meer (coupon)rente gaan betalen dan de extreem lage rentevergoedingen die ze op dit moment uitkeren. Hoe hoger de (coupon)rente, hoe beter ze in staat zijn eventuele klappen op de aandelenmarkt te compenseren. En dat is uiteindelijk de reden om in veilige obligaties te beleggen.

Aandelen
Ook voor aandelen geldt dat een rentestijging in beginsel geen positieve ontwikkeling is. De waarde van een aandeel wordt immers bepaald door uit te rekenen wat de verwachte toekomstige winsten van een bedrijf nu waard zijn. Bij deze berekening speelt de rente een belangrijke rol. Hierbij geldt dat hoe hoger de rente, hoe lager de waarde van het bedrijf.

Dat was de afgelopen maanden op de beurs ook goed te merken. De Amerikaanse beurs staat 16% lager dan begin dit jaar. De EuroStoxx50 Index van Europese aandelen is 15% kwijt. De AEX Index van de Nederlandse beurs verloor 14%. De echt breed gespreide wereldwijde MSCI ACWI IMI Index staat ook op verlies maar vooralsnog slechts 8% in de min. Breed spreiden is de beste manier om verliezen in onrustige tijden op de beurs te beperken. Niet alleen belegt u dan in duizenden aandelen, u belegt ook in een groot aantal verschillende valuta’s. Door het valutarisico niet af te dekken heeft de zwakke euro (bijna 9% lager t.o.v. de Amerikaanse dollar) ook geholpen om het verlies te beperken.

Wat de gevolgen van de rentestijging op de langere termijn zullen zijn is onmogelijk te zeggen. Dat hangt van een heleboel factoren af, die allemaal niet te voorspellen zijn en elkaar ook nog eens over en weer beïnvloeden. Belangrijk is bijvoorbeeld of de inflatie en de rente verder gaan stijgen of niet. En, zo ja, hoe ver en hoe snel? Een sterke rentestijging zou dan weer een recessie teweeg kunnen brengen. Maar of het zover komt, weet niemand.

Het nieuwe oude normaal?
Wat we wel kunnen zeggen is dat een terugkeer naar ‘normale’ renteniveaus een gunstige ontwikkeling zou zijn. De extreem lage rente van de afgelopen tien tot twintig jaar heeft voor allerlei excessen op de financiële markten gezorgd, van aandelenhypes tot cryptogekte. Ook waren er allerlei andere ongewenste gevolgen, zoals een negatieve spaarrente en kunstmatig lage dekkingsgraden bij pensioenfondsen (met alle gevolgen van dien). Als een hogere rente ervoor zorgt dat we weer een beetje terugkeren naar ‘normaal’, dan is dat alleen maar toe te juichen. In de tussentijd blijft het beste advies voor beleggers onveranderd: zorg dat u een mix van aandelen- en obligatiefondsen aanhoudt die bij u past en doe verder niets. Want wat de toekomst gaat brengen, weet niemand.