De les van Goldman Sachs

Goldman Sachs ligt onder vuur. Weer. Een medewerker stapt op en stuurt een brief naar de New York Times over de giftige bedrijfscultuur waarin klanten ‘muppets’ zijn waar vooral zoveel mogelijk geld aan moet worden verdiend. Klopt dit beeld? Ja. Maar nieuw is het niet. Twintig jaar geleden vloog de term ‘rip his fxxking eyes out’ bij Goldman ook al over de trading floor. Alleen hadden de handelaren het toen nog niet voor het zeggen. En uniek is het ook niet. Bij andere zakenbanken heerst dezelfde cultuur. Ook in Nederland. Bij een grote, bekende Nederlandse partij werd medewerkers het beeld voorgehouden dat een klant iemand is die je bij de voeten moet pakken, omkieperen en net zo lang moet blijven schudden tot de laatste cent uit zijn zakken is gevallen. Bekend is ook de Amsterdamse bank die zijn medewerkers motiveerde met de inspirerende kreet ‘Fxxk the World’.

Ford rijden

Terug naar Goldman Sachs. Hoe heeft het zover kunnen komen? De zakenbank stond ooit bekend als de nette, discrete bank van Wall Street. Een bank met intelligente, hardwerkende mensen die niet meedeed aan hostile takeovers. De corporate finance jongens hadden het voor het zeggen. Heren met een Harvard MBA en oog voor lange termijn relaties. De hoogste partners (Goldman Sachs was toen nog een partnership) reden in een Ford omdat Ford een klant van het eerste uur was en dat werd gewaardeerd. Kortom, uit heel ander hout gesneden dan de snelle, agressieve obligatiehandelaren van zakenbank Salomon Brothers.

Wat ging er mis?

Wat ging er mis? Twee dingen. Ten eerste ging Goldman naar de beurs. In eerste instantie met een klein deel van het aandelenkapitaal. Later meer. Sinds 1999 staan de partners niet meer met (een groot deel van) hun eigen vermogen garant voor alles wat er bij Goldman gebeurt. Aandeelhouders en de belastingbetaler draaien nu voor de verliezen op. De mensen die aan het roer staan hebben weinig ‘skin in the game’ meer, zoals het zo mooi heet.

Het tweede wat veranderde is dat de handelaren het voor het zeggen kregen binnen Goldman. Daar wordt tegenwoordig het grote geld verdiend. Veel meer dan bij corporate finance. En wie betaalt, bepaalt. Ook, of misschien wel juist, bij een instelling waar alles om geld draait. Van de laatste drie CEO’s van Goldman kwamen twee uit de handelstak. Iets wat vroeger ondenkbaar was.

Geld is alles

Deze twee ontwikkelingen, vooral de laatste, hebben de cultuur bij Goldman doen kantelen. Goldman is steeds meer gaan lijken op het schrikbeeld van vroeger: Salomon Brothers. Met een transactiegerichte bedrijfscultuur waar opportunisme, risico nemen en korte termijn denken hoogtij vieren. Veel geld verdienen was altijd al belangrijk. Het was vroeger echter niet allesoverheersend. Dat lijkt het nu wel te zijn geworden.

Culture clash

Op het bedrijfsmodel van Goldman Sachs is veel aan te merken. Te veel om hier allemaal op in te gaan. Voor Nederland is het ook niet allemaal even relevant. Grote, rijke, machtige zakenbanken als Goldman Sachs hebben wij niet. Maar één les is zeker ook voor ons relevant. En dat is dat het voor banken levensgevaarlijk is als de agressieve, risico zoekende, korte termijn transactiegerichte bankiers het voor het zeggen krijgen. Het leidt tot ongelukken. Alleen al hierom moeten we zakenbankiers weg houden bij de gewone banken die voor het functioneren van de reële economie zo belangrijk zijn.