3 strikes and you’re out

Sinds het uitbreken van de kredietcrisis in 2008 hobbelt de financiële sector van het ene schandaal naar het andere. De lijst van misstanden is te lang om op te noemen. Het is duidelijk dat er veel mis is met de normen en waarden in (delen van) de financiële sector. Niet alleen buitenstaanders maar ook veel mensen die in de sector werken en werkten zijn het hiermee eens, als je ze privé spreekt.

Het schandaal dat momenteel in Nederland de voorpagina’s haalt is de fraude bij het vaststellen van de Libor-rente door medewerkers van de Rabobank. De bank heeft hiervoor een boete gekregen van meer dan een miljard dollar. Dat kan iedereen begrijpen. Wat niemand begrijpt – ook minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem niet – is dat van de pakweg dertig frauderende bankiers bijna de helft nog steeds in dienst van de Rabobank is en, zoals het er nu naar uitziet, niet wordt vervolgd.

Sinds het uitbreken van de kredietcrisis in 2008 is er naar schatting meer dan honderd miljard dollar aan boetes opgelegd aan de financiële sector. Boetes opleggen aan financiële bedrijven die over de schreef gaan is de gangbare sanctie. Maar om een cultuuromslag te bewerkstelligen zal meer nodig zijn. Onder andere veel strengere straffen voor bedrijven en personen in de financiële sector die de zaak belazeren.

3 strikes and you’re out

Het is bekend dat de meeste criminelen (ook die met witte boorden) nadenken over de pakkans en de strafmaat. Een hoge pakkans en een stevige straf schrikken absoluut af. Daarom zou het goed zijn als er in de financiële sector een ‘3 strikes and you’re out’ beleid wordt ingevoerd. Dit zou ongeveer als volgt kunnen werken:

1. Bij een eerste (ernstige) overtreding volgt een stevige geldboete. Stevig betekent dat de boete een veelvoud is van wat er ooit mee verdiend is. De zaak belazeren mag niet lonen.
2. Bij een tweede (ernstige) overtreding volgt wederom een forse geldboete maar ook een tijdelijk verbod van bijvoorbeeld een jaar om je met de activiteit bezig te houden waarbij de overtreding is begaan. Dit is vergelijkbaar met de tijdelijke doorhaling van de inschrijving van een accountant in het accountantsregister.
3. De derde keer is het over en uit. De overtreder krijgt een lange termijn (minimaal tien jaar) of zelfs permanent verbod om actief te mogen zijn in de desbetreffende markt. Net zoals een notaris uit het ambt kan worden gezet.

In beginsel zou zo’n strengere strafmaat toegepast moeten worden op zowel bedrijven als de medewerkers van bedrijven die de overtreding begaan. En waar de verantwoordelijke bestuurders van personen die overtredingen begaan aantoonbaar hadden kunnen of moeten weten wat er gaande was en niet adequaat hebben ingegrepen, moeten ook bestuurders strenger worden aangepakt.

In de VS gaan bankiers die de zaak belazeren en hedgefonds managers die zich schuldig maken aan handel met voorkennis met enige regelmaat de gevangenis in. Dat is waar de echte boeven thuis horen.